بسم الله الرحمن الرحیم

درفروردین سال هشتاد و شش خورشیدی به اتفاق جناب آقای خاتمی رئیس جمهور پیشین جمهوری اسلامی، سفر رسمی به دعوت دولت مصر داشتیم. دکتر محمد زقزوق، وزیر اوقاف مصر، میزبان آقای خاتمی بود و جناب آقای خاتمی هم سخنران اصلی اجلاس قاهره که بسیاری از علمای دنیای اسلام در آن شرکت جسته بودند. از ایران، علاوه بر جناب آقای خاتمی به عنوان میهمان ویژه که سخنرانی افتتاحیه اجلاس را انجام دادند، آیت الله تسخیری، آیت الله جنتی و حجت السلام نواب هم حضور داشتند.
یکی از برنامه های اصلی آقای خاتمی حضور و سخنرانی در الازهر شریف بود. الازهر مهمترین پایگاه علمی-دینی دنیای اسلام در غرب جغرافیای جهان اسلام، با سابقه ای بیش از یک هزار سال است که در شبستان اندیشه و علم و دانش دنیای اسلام نیک می درخشد.در کتاب سفرنامه هایم که در دست تهیه است، به صورت کامل به الازهر و نقش سترگی که در ترویج معارف اسلامی و اهل بیت داشته است، اشاره کرده ام. اما نکته قابل ذکر اینجاست که در این سفر با جمعی از مشایخ و بزرگان الازهر شریف از نزدیک آشنا شدیم. امام اکبرو مفتی بزرگ الازهر شریف، شادروان دکتر محمد الطنطاوی بود که در آوریل سال جاری در مدینه جان به جان آفرین تسلیم کرد و در بقیع مدفون گشت. علامه محمد الطنطاوی یکی از مفاخر علمی مصر بود. وی مطالعات وسیع قرآنی داشت و یکی از قرآن پژوهان نام دار دنیای اسلام بود. رئیس دانشگاه الازهر دکتر احمد الطیب بود که فردی خوش خلق و خوش برخورد بود. دکتر احمد الطیب، حافظ کل قرآن کریم و از چهره های برجسته الازهر شریف است که در اواخر ماه گذشته میلادی از جانب رئیس حکومت مصر،  به امام و مفتی اعظم الازهر شریف، منصوب شده است.
شیخ احمد الطیب چهل و ششمین امام اکبر و مفتی اعظم مفتیان مصر و الازهر شریف است. این در حالی است که دکتر احمد الطیب قریب هشت سال رئیس دانشگاه الازهر بود. این دانشگاه از زمان حاکمیت خلفای فاطمی یعنی اواسط قرن چهارم هجری تا کنون یکی از بارزترین موسسات علمی-آموزشی مصر و دنیای اسلام بوده است.
سنت تاریخی و دانشگاهی مصر تا اواسط قرن بیستم بر این بوده است که شورای علمای الازهر شریف در نصب و تعیین شیخ اکبر الازهر شریف با شور و مشورت تصمیم به انتصاب وی می گرفتند. اما در زمان ریاست جمهوری جمال عبدالناصر تعیین شیخ به رئیس جمهوری سپرده شد. احیای سنت انتخاب امام و مفتی اعظم یکی از آرزوهای شورای علمای مصر و محافل روشنفکری و دانشگاهی و احزاب سیاسی از جمله اخوان المسلمین مصر است.پس از فوت شیخ محمد الطنطاوی اخوان المسلمین طی درخواست هایی به احمد نظیف نخست وزیر خواستند که نصب امام و شیخ الازهر بایست به دست شورای علمای مصر باشد که مورد توجه نظام استبدادی مصر واقع نشد.این سنگ بنای غلط به هنگام زمامداری جمال عبدالناصر که بنیانگذار تفکر قومی عربیسم و ناسیونالیسم عربی بود به صورت غیر دموکراتیک و مستبدانه به ساختار مهمترین مرکز علمی-ئژوهشی دنیای اسلام تحمیل گشت.
اما نکات جالبی درباره شخصیت دکتر احمد طیب وجود دارد که توجه دادن مخاطبان بدان خالی از لطف نیست. دکتر طیب در قاهره به جناب آقای خاتمی و اینجانب می گفت که اصالتش از سادات غرب ایران است که از نسل امام حسن مجتبی(ع) می باشند.جالب این جاست که ریشه آقای خاتمی هم از سادات حسنی غرب ایران می باشد که اجدادشان بعدها به فلات کویر و سرزمین اردکان و یزد مهاجرت کرده اند.
دکتر احمد طیب با اینکه دارای موقعیت برجسته دانشگاهی-علمی است.دانش آموخته فلسفه و اصول عقاید در دانشگاه الازهر و فلسفه از دانشگاه سوربن فرانسه است. وی نویسنده و مترجمی زبردست در زمینه فلسفه اسلامی است.
مفتی ۶۷ساله از اهالی جنوب مصر است که به دلیل جایگاه خانوادگی از شیوخ صوفیه و از پیشوایان طریقت خلوتیان احمدی در جنوب مصر است که عهده داری شیخوخیت این طریقت را از پدرش، مرحوم شیخ محمد الطیب که بنیانگذار این طریقت در اسوان مصر است به میراث برده است.
طریقت خلوتیه، طریقت مشایخ صوفیان ایرانی است و ریشه پارسی دارد. از اواخر قرن هفتم هجری شیخ سراج الدین عمر اهجی در تبریز موسس این طریقت در قفقاز و آسیای مرکزی و آذربایجان شد. در اوج قدرت امپراطوری صفوی و اختلاف و درگیری های سیاسی-مذهبی با خلافت عثمانی، پیروان این طریقت راه مهجوری و مشتاقی را در پیش گرفتند. مدتی در آسیای صغیر حضور پیدا کردند و به دلیل بی توجهی سلسله صفویه، طریقت خلوتیه توانست با حمایت و پشتیبانی امپراطوری عثمانی جایگاه رفیع و پراهمیتی در سرزمین این امپراطوری و از جمله مصر به دست آورد. جایگاه برجسته ای که برخی از زمامداران و صاحب منصبان مصر از درون این طریقت به مراحل رشد  دیوانی هم رسیده اند.
به هر صورت دکتر احمد الطبیب، درحالی عهده دار مسئولیت در الازهر شریف است که خود پیشوای طریقت خلوتیان مصر است، او طالب گفت و گو، تامل و تقریب بین مذاهب است.