نگاه اجمالی به موفقیت ها و ناکامی های مناسبات واشنگتن و تهران طی سه دهه گذشته بیان از یک سلسله واقعیت های عینی دارد؛ واقعیت هایی که نشان دهنده آن است که تنها تحول در ادبیات و مکانیزم های سنتی سیاست خارجی، نمی تواند راه گشای روابط باشد.

در زمینه تحلیل روابط ایران و آمریکا سوال های جدی پیش روی قرار دارد:آیا دیپلماسی به تنهایی برای حل منازعات ایران وآمریکا کفایت می کند یا خیر و دوم اینکه ایا مذاکره کنندگان توان، قدرت و اعتماد به نفس لازم برای مذاکره و حل منازعه را دارند یا خیر؟

آیا مشکلات فی ما بین دو کشور، فراتر از روابط دوجانبه است و یا ریشه در موضوعات منطقه و بین الملل هم دارد؟

آیا طرف های دیگر علاقمند به حل مشکلات ایران و آمریکا می باشند؟ به عبارت دیگر آیا کشورهایی از ادامه وضعیت فعلی روابط ایران و آمریکا متنفع می شوند؟

آیا دو کشور آماده اند صرفاً در خصوص مسائل دوجانبه گفت وگوها را آغاز کنند و یا حل مسائل خارجی به عنوان پیش شرط مطرح می شود.

ملاحظات داخلی دو کشور تا چه حد در رویکردشان در حل و فصل مسائل دو کشور مؤثر است؟

آیا در دوره تکوین سیاست خارجی امریکا در زمان کارتر، ریگان، بوش پدر، کلینتون وبوش پسر، رهیافت آمریکائیان نسبت به ایران متفاوت شده است؟ آیا می توان تصمیمات انتزاعی پیشین امریکا طی60سال گذشته را معیاری برای دیپلماسی امروزه هم قرار داد و با گرایش تاریخی به آینده محک زد؟

هربار که آمریکا در منطقه دچار بحران ومشکل می شود، وعده های دیپلماتیک آن، بی اعتمادی زیادی را به دنبال داشته است. آیا می توان گفت تغییر سیاست آمریکا در قبال ایران تنها در تاکتیک بوده است نه استراتژی؟ چرا امریکا در افغانستان وعراق دوگانه عمل می کند؟

چرا براندازی سخت توسط جمهوریخواهان و براندازی نرم توسط دموکرات ها در قبال ایران، تجربه ناموفق داشته است و این مسئله چه تاثیری برآینده روابط دو کشور داشته و یا خواهد داشت؟

و دهها سوال متعدد دیگر که صرف طرح سوال، خود ذهن چابک مخاطبان را به کنش ها و واکنش های جدی متبادر می سازد.

مردم ایران کارنامه بلندی از رفتارهای آمریکا در پیش روی خود دارند که هرکدام قصه پر غصه هفت گنبد افلاک است.

از کودتای 28مرداد1332 حضور ایالات متحده در ایران به عنوان یک نیروی جدید برای توازن بین قوای انگلیس و روس و ماجرای ملی شدن نفت و خروج نیروهای شوروی از ایران تا نفوذ دولتین امریکا از سال 1357-1332در عمیق ترین بخش های سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی ایران، حمایت از سرکوب های مردمی رژیم شاه، حمله نظامی به طبس، بلوکه کردن دارایی ها و اموال دولت ایران در آمریکا، حمایت نظامی، اطلاعاتی و سیاسی از صدام حسین طی جنگ تحمیلی علیه مردم ایران، حمله به سکوهای نفتی ایران در خلیج فارس، سرنگونی هواپیمای مسافربری ایرباس، نادیده انگاشتن تلاش ایران برای میانجیگری برای حل بحران گروگانها در لبنان، حمایت از مخالفین ایرانی در آمریکا وعراق، بی توجهی به تلاش ایران برای آزاد سازی کابل وهمکاری ایران در قبال جنگ با تروریزم، همکاری ایران در پروسه دموکراتیزه شدن و استقرار نظام دیوان سالار سیاسی جدید در عراق و عدم پرداخت ما به ازاء در همکاری و مذاکرات یکسال اخیر با عراق و دهها مورد دیگر دلایل طرف ایرانی است. از سویی دیگر می توان به ادعاهای آمریکائیها در قبال ایران پرداخت که خود در هر زمان شدت وضعف داشته است. پروسه صلح خاورمیانه، مبارزه با تروریزم، مبارزه با مواد مخدر و مساله امحاء سلاح های کشتار جمعی و بحث حقوق بشر از ادعاهای امریکایی هاست.

ادعای آمریکائیها قابل پذیرش نیست چون در تمام موضوعات ما شاهد رفتار دوگانه آنها هستیم. بعضاً صداهای مختلف از درون حاکمیت سیاسی آمریکاً شنیده می شود. دموکرات ها، محافظه کاران ونومحافظه کاران هرکدام یک سیاست را با ادبیات ها ولحن های مختلف بیان می کنند آنها در استراتژی با هم اختلافی نداشته اند بلکه در تاکتیک ها ولحن ها ما شاهد تغییراتی بوده ایم.

هر دو طرف عمیقاً باور دارند که فرصت های مناسبی را از دست داده اند یا بدلیل حساسیت ها و واقعیت های داخلی یا فشارهای پیرامونی از اعتراف واذعان پرهیز می کنند ولی واقعیت این است که ایران و آمریکا دارای ظرفیت های فراوانی برای حل مسائل دو جانبه و منطقه ای وبین المللی هستند.

شایسته است به ظرفیت و موقعیت منطقه ای ایران توجه شود نه آنکه بصورت تاکتیکی شاهد مذاکرات بدون ما به ازاء و یک طرفه باشیم.

صداقت آمریکاییها درقبال ایران باید احراز شود. در صورتی که ما شاهد یک پلتفورم جامع از سوی آمریکاییها باشیم بسیاری از موضوعات دوجانبه-منطقه ای وبین المللی قابل حصول است.البته پلتفورمی جامع، واقع بینانه وعاری از رفتارهای یکجانبه گرایی آنها که قابلیت ظرفیت سازی داشته باشد.آنگاه همه چیز ممکن است و هیچ چیز غیر ممکن.