با سقوط دولت سعد الدین حریری صحنه سیاسی لبنان بار دیگر با بحران ملی و صف بندیهای جدیدی روبروشده است و می توان این فرو پاشی را برخوردار از تبعات مهمی در ذات پرونده ترور حریری پدر و سرشت و سرنوشت آینده حریری پسر ترسیم کرد.
وضعیت پیچیده لبنان در این دوره با گذشته تفاوت ماهوی دارد و احزاب و طوائف و بازیگران سیاسی را با نوع دیگری از وقوع پدیده ها روبرو خواهد ساخت و ائتلاف ها و جدایی های تازه ای را رقم خواهد زد . مهمترین عنصر یعنی وحدت که عامل حفظ ثبات و مشارکت در مجلس و دولت بود، اینک ماهیت خود را از دست داده است .
عدم عملکرد شفاف شخص سعد الدین حریری در قبال حزب الله باعث اصلی این بحران است. حزب الله که تجارب سترگ و ارزنده ایی هم درمقاومت و ناسیونالیسم لبنانی داشت و هم در ارتقاء حس ملی نقش بسیار بارزی را ایفا می کرد و مهمترین اردوگاه ثبات و امنیت و وحدت بود و روزگاری هم با همکاری در جبهه درونی لبنان با مشارکت مدنی پدیده ائتلاف را در مجلس و هم در دولت به عنوان اصلی ترین جنبش و جریان مدنی به یادگار گذاشت و به مهمترین بازیگران سیاسی در معادلات منطقه ایی و داخلی مبدل گشت امروز با پدیده دو گانه و رفتار متناقض شخص سعد حریری و برخی متحدان منطقه روبرو شده است.
برخی از ترورها پایان یک داستان و برخی نیز آغاز یک جریان مستمر تاریخی تلقی می شوند. ظاهراً پرونده ترور رفیق حریری که در روز دوشنبه چهاردهم فوریه ٢٠٠٥ ٢٦ برابر با /١١ /٨٣انجام گرفت از این جنس پرونده های جنجالی و جنایی است که نه تنها اغاز تحولات مهمی در لبنان شد و دولتین لبنان و سوریه چند قطعنامه گرفتند بلکه تحولات مهم داخلی و منطقه ایی را رقم زد . از جمله این تحولات ، رفتن امیل لحود از ریاست جمهوری و سقوط دولت عمر کرامی و دولت های برخواسته از گروه چهاردهم مارس بود. حرکت هایی که منجر به روی کار آمدن حزب حریری در لبنان شد. تولد دولت های نجیب میقاتی سینیوره و سعد حریری ، خروج نیروهای سوریه از لبنان و پایان سلطه امنیتی دولت دمشق بر لبنان ، ماه عسل جدید سوری - سعودی و در نهایت اتهام واهی و بی پشتوانه به حزب الله ابعاد نا تمام ماجرای این پرونده است .
من در ماموریت پاریس با شادروان رفیق حریری، روابط دوستانه برقرار کرده بودم ومعمولاً وی هر گاه که به پاریس می امد با من تماس می گرفت و ملا قات های متعددی با هم داشتیم. ده هابار من و رفیق حریری با هم راجع به مسائل منطقه ولبنان گفتگو می کردیم .
رفیق حریری مخالف حضور سوریه در لبنان و طرفدار نقش سیاسی مقاومت و حزب الله لبنان بود. در آخرین ملاقات با وی که درپاریس در منزل مسکونی أش در میدان انا انجام گرفت، وی مطالب مهمی راجع به سوریه مقاومت حزب الله و مسائل خاورمیانه بیان کرد. وی به اینجانب گفت : "حزب الله لبنان سمبل و اصالت مقاومت لبنان است و ما برای حزب الله نه تنها احترام قائل هستیم بلکه حزب الله را تضمینی برای ثبات وامنیت لبنان قلمداد می کنیم. سید حسن نصر الله فرزندش را تقدیم لبنان کرد. خون داد تا لبنان حفظ شود ولی من این کار را نکردم او از من شجاع تر و نستوه است. اما باور ما نسبت به سوریه متفاوت است. دوران حضور نیرو های امنیتی و نظامی و دخالت اشکارای سوریه در لبنان سپری شده است .ما هر کاری را خواهیم کرد تا سوریه خاک لبنان را ترک کند." وی از ملاقات اخیرش با بشار اسد به تلخی یاد می کرد که ملاقات تلخ وتهدید امیزی بوده است.
رفیق حریری در ادامه سخنانش به من گفت: ما برای وادار کردن سوریه به ترک خاک لبنان، به اتحادیه اروپا ، شورای أمنیت سازمان ملل متحد و دیکر نهاد های بین اللمللی و حقوقی متوسل خواهیم شد .ما خواهان روابط منطقی دیپلماتیک و متعارف با سوریه هستیم .
حریری در آن تاریخ به من گفت: دو شب پیش، سوریه ولید معلم را به بیروت فرستاده تا با معارضان لبنانی دیالوگ بر قرارو کند و ایشان را جذب کند. ما و دوستانمان خیلی صریح به وی گفتم ایم تنها راه عادی سازی مناسبات میان معارضان و دمشق، خروج سوریه از لبنان و تحقق بند های پیمان طائف است.
وی در ادامه افزود: من چند برنامه دارم . مدیریت جریان معارضه در انتخابات ماه می و قطعی است که ما برنده انتخابات هستیم و من به پست نخست وزیری بر خواهم گشت . بسیار کار های انجام نشده دارم که بایست در صحنه داخلی وعمرانی و سیاسی ان ها را عملی سازم .
حریری اگاهی داشت که حزب الله در پاسداری از شرف لبنان پایگاهی عظیم در میان همه احزاب و طوائف بدست اورده است. وی هر گونه تعارض با حزب الله را به ضرر جریان معارض لبنانی می دانست. وی هیچگاه در خصوص خلع سلاح مقاومت با من صحبتی نکرد. . ولی به دلیل حضور امنیتی سوریه و دخالت های اشکاری که در مسایل سیاسی لبنان داشت، سوریه را فاقد مشروعیت و محبوبیت لبنانی تشخیص داده بود. وی مخالفت با حضور سوریه که در میان مردم لبنان خریدار داشت را محور حرکت سیاسی خود قرار داده بود و می توانست محور وحدت گروه های معارضه لبنانی و نهایتاً پیروزی انها تلقی شود .
سوریه و حریری ،مشکلات جدی با هم داشتند. حتی دامنه این اختلاف به صف بندیهای منطقه ایی وبین المللی کشانده شد.دولت های فرانسه و امریکا که دارای اختلافات سنگین در موضوع جنگ عراق بودند را کنار هم قرارداد. بوش در بیست ودوم فوریه سخنان تندی را علیه سوریه انجام داد و گفت: توافق فرانسه و ایالات متحده در مورد مسائل منطقه به اوج رسیده است .امریکا در مورد لبنان درکنار فرانسه ایستاده است. سوریه لبنان را اشغال کرده و از تروریسم در عراق و خاورمیانه پشتیبانی می کند .
در همین زمان عربستان سعودی و برخی کشور های عربی و فرانسه و امریکا جبهه بزرگ ضد سوری در معادلات منطقه ایی وبین المللی را پس از ترور تشکیل دادند.
در هشتم فوریه یک هفته قبل از ترور حریری، اجلاس شرم الشیخ برگزار شد. در این إجلاس و سخنان اریل شارون و تعهدات محمود عباس به رژیم اسرائیل و برداشتن موانع صلح عربی- اسرائیلی در منطقه واقعیت تلخی بود که مواضع صریح سوریه و مقاومت و گروهای فلسطینی به همراه داشت و این مواضع از جمله این موانع محسوب می شدند .
پس از کنفرانس شرم الشیخ، تحولات مهم منطقه ای از جمله هدف قرار گرفتن سوریه و تحولات لبنان ترورهای مختلف از جمله قتل رفیق حریری سرعت زیادی به خود گرفت. دولت عمر کرامی سقوط کرد و سپس دولت نجیب میقاتی که مورد حمایت معارضه بود شکل گرفت . سپس دولت فواد سنیوره و پس از ان دولت سعد الدین حریری. در تمامی این دولت ها حزب الله لبنان نقش ملی ایفا کرد و برأی ثبات و امنیت لبنان گام های تعیین کننده ایی برداشت. اما هیچگاه به نقش تاریخی حضور نیروهای سوریه پشت نکرد. حزب الله در معادلات فرا لبنانی هم پیمان استراتژیک سوریه و در معادلات درون لبنان ، معیار وحدت لبنان قرار داشت. مزیت حزب الله در انعطاف و مقاومت به عنوان دو شاخصه مهم تصمیم گیری مورد توجه همه قرار داشت.
از تابستان سال گذشته اتفاقات جدید و جالب توجهی در منطقه روی داد که حکایت از ان داشت که گویا آفتاب اقبال بر سر زمین دمشق تابیده است. ملک عبد الله که کینه بسیاری از حکام دمشق داشت در یک فرایند و حس نوستالژیک خود خواسته برای رهبری منطقه به دمشق رفت و به اتفاق بشار اسد وارد بیروت شد . متعاقب آ ن امیر قطر و رئیس جمهور مصر هم به این معادله جدید پیوستند. ایام جدیدی با هدف نادیده گرفتن نقش حزب الله در لبنان و مقاومت در سر زمین های اشغالی و نقش مهم ایران وترکیه رقم خورد .
روزگاری که نیرو های سوریه متهم اول پرونده قتل حریری بودند و عامل اشغال و نا امنی در لبنان تلقی می شدند، ظاهراً هنوز دیپلماسی به چشم سوری ها نمی آمد و تصمیم سران سوریه به همکاری با عربستان سعودی و ایالات متحده و فرانسه به نتیجه نرسیده بودند. اما اینک نه تنها تغییر بلکه یک چرخش استراتژیک در سیاست خارجی سوریه مشاهده می شود. اگر چه سوریه روزگاری متهم اصلی پرونده قتل حریری معرفی می شد ولی هیچ گونه عناصر و علائمی دال از معامله سوریه با قدرت های جهانی بر سر سه موضوع مقاومت لبنان، انعطاف در مواضع در مقابل اسرائیل و فراموشی متحدان قدیمی خود یعنی حزب الله و ایران تا کنون دیده نشده است.
اینک بحران بر منطقه با حرکت و مانور خروج حزب الله از دولت سعد حریری شکل جدیدی به خود گرفته است. جالب است که بدانیم حزب الله لبنان انچنان در حیات مدنی لبنان ریشه دارد که با ایفای نقش افرینی در فرهنگ مقاومت و فرهنگ مشارکت سیاسی، تبدیل به فرزندانان زمانه خود شدند به روزگار اشغال در تاریخ امت عربی تنها حرکتی ست که توانست اسرائیل را زمین گیر کند. همین نقش عظیم مجاهدت های مقاومت در جنک های سی سه روزه که هدفش کاهش نقش بازدارندگی مقاومت در برابر امیال برخی از رهبران عرب و خواسته رژیم صهیونیستی بود وحزب الله سر افراز از این کارزار نامتوازن بیرون امد. اینک با سقوط دولت حریری در این بحران خود ساخته در لبنان که توسط برخی از دولت های منطقه و گروه چهارده مارس که برای فرار به جلو انگشت اتهام را به سمت حزب الله نشانه رفته اند، ساخته و پرداخته شده است ، حزب الله می تواند با دفاع از مظلومیت و حقانیت مقاومت و ایفای نقش سیاسی در معادلات منطقه ایی بحران را مدیریت کند.
