منطقی هم این است که ما در قبال موضوع تحریم ها آنچه در شورای امنیت همچنین کنگره امریکا تصویب شده، قدری انعطاف داشته باشیم تا تحریم هایی که رییس جمهور امریکا همچنین اتحادیه اروپا علیه ایران تصویب کرده اند سریع تر برداشته شوند. طبیعتا نمی توان انتظار داشت همه تحریم ها به یکباره برداشته شود.
پیامد خوب توافق محتمل هسته ای این است که منطقه را به سمت آرامش پیش می برد و پیامدهای بد آن چند موضوع است، وجود تروریسم، مساله جنگ های منطقه یی و حل مساله هسته یی ایران ضریب امنیت را در منطقه بالا می برد؛ ما با پدیده های نو در جهان مواجه هستیم. اعراب و اسراییلی ها از بهبود مناسبات ایران با غربی ها هراس دارند.
من تعجب می کنم از کسانی که به خودشان اجازه می دهند به دولت و تیم مذاکره کننده اهانت کنند که منتخب ملت ایران هستند و در شرایطی کشور را تحویل گرفته اند که به دلیل ضعف مدیریت گذشته در مشکلات اقتصادی و بین المللی قرار داشته و به مدد اعتدال، عقلانیت و تدبیر در فضای مناسبی قرار گرفته است.
صادق خرازی یکی از دیپلمات های کهنه کار جمهوری اسلامی ایران است که از همان دوران جنگ باتوجه به پستی که داشت، معاون ستاد تبلیغات جنگ شورای عالی دفاع و عضو شورای عالی پدافند ملی، با مسایل مرتبط با سیاست خارجی، تبلیغات رسانه های بین المللی و مذاکرات دیپلماتیک آگاهی کامل داشت او سپس در سال ۶۸ راهی نیویورک شد تا به مدت ۶ سال عالی رتبه ترین دیپلمات ایرانی در سازمان ملل متحد باشد دوره یی که طی آن ایران می کوشید تا روابطش با دنیا و به خصوص سازمان ملل را بهبود ببخشد و درهمین مقطع بود که پیگیری های دیپلماتیک ایران با حضور افرادی نظیر خرازی، ظریف و... نتیجه داد و نهایتا منجر به رای دبیرکل وقت سازمان ملل متحد مبنی بر مسوول شناختن عراق در آغازجنگ علیه ایران شد. وی سپس به ایران بازگشت و در وزارتخانه یی که عمویش وزارت آن را برعهده داشت به سمت معاون آموزش و پژوهش دست یافت. وی که مشاور رییس دولت اصلاحات به شمار می رفت، بعدها ازسوی این دولت به عنوان سفیر ایران درپاریس انتخاب شد. با پیروزی اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۴ شاهد آن هستیم که خرازی که کارمند وزارت امورخارجه به شمار می رفت پس از زمان کوتاهی از فرانسه به تهران فراخوانده شد. در این مقطع نامه نگاری اعتراض آمیز وی با منوچهر متکی وزیرخارجه وقت بر سر سیاست خارجی کشور مورد اقبال و توجه مطبوعات و افکار عمومی قرار گرفت. از آن زمان تاکنون عمدتا وی جدای از پیگیری مداوای بیماری اش، عمدتا مشغول امور پژوهشی و مدیریت چند مجموعه مختلف مانند سایت دیپلماسی ایرانی، تاریخ ایرانی، دانشنامه اسلام معاصر، موسسه عظام هنر و... بوده است. با پیروزی دولت روحانی شاهد آن هستیم که تنی چند از همکاران نزدیک وی در این مجموعه ها ازجمله محمدجواد ظریف، سیدمجید تخت روانچی، غلامعلی خوشرو یک بار دیگر دارای سمت های عالی رتبه در وزارت خارجه و نمایندگی های ایران درخارج از کشور شدند. خود وی نیز با تاسیس حزب ندا تلاش داشته است تا نقشی فعالانه تر در عرصه سیاسی و فضای جدید ایران ایفا کند، آنچه که در ادامه خواهد آمد، گفت وگوی گروه سیاسی روزنامه تعادل با این دیپلمات با سابقه و فعال سیاسی با محوریت بررسی پرونده هسته یی است:
- به جرات می توان گفت از فردای پیروزی انقلاب اسلامی ایران و پس از مساله جنگ، پرونده هسته یی مهم ترین مساله سیاست خارجی کشور بوده است که دولتمردان ما با آن برخورد داشته و همچنان دارند، به طور کلی از دید شما این مساله چه اهمیتی برای جمهوری اسلامی ایران داراست؟
موضوع هسته یی به اندازه یی دارای پیچیدگی فنی و تکنیکی است که شاید پوشش دادن کل ابعاد آن برای همه مخاطبان جذابیت نداشته باشد، اما به صورت کلی باید تاکید کنم که تیم آقای روحانی و ظریف زمانی پرونده را تحویل گرفت که ما در کانون بحران منطقه یی و جهانی قرار داشتیم. طرف غربی به ناحق ایران را به ساخت تسلیحات هسته یی متهم کرد و در نتیجه یک ایران هراسی هم از این طریق ایجاد کرده بودند که بتوانند ایران را زمین گیر کنند. من باور ندارم ما بحران داشتیم، بحران را می سازند و ساخته اند. در یک مقطعی از تاریخ برخی از مسوولان دچار شعارها و برداشت های انتزاعی شدند که طبیعتا مشکلاتی برای ما پدید آورده است. نتیجه این اقدامات سبب شده، دولت روحانی میراث بسیاری از رفتارها و هنجارهای دولت قبل را همراه داشته باشد و ناچار است یکی پس از دیگری مشکلات و مسایل به جای مانده از دوره پیشین را حل و فصل کند. ما هیچ گاه دنبال سلاح اتمی نبوده و نخواهیم بود. ما هیچ وقت دنبال برهم زدن نظم جهانی نبوده ایم. ما همواره به دنبال حقوق ملت خود و همچنین ایجاد و پاسداری از صلح و امنیت در منطقه و جهان هستیم. در وهله اول باید تصورات غلط از بیم برود و در مرحله بعد با قوانین و مشکلاتی که پدید آمده و به دلیل شعارهای نا به حقی که داده شده، اصلاح شوند و بستر کار فراهم شود. من معتقدم تیم مذاکره کننده آقای ظریف در این زمینه موفق عمل کرده و تیم مذاکره کننده مورد اعتماد حاکمیت و نظام است.
- در دولت های گذشته تا حدودی رویکرد هر رییس جمهور نسبت به دیگری متفاوت بوده و در سه دولت مختلف (اصلاحات، اصولگرا و اعتدالی) شاهد درگیر بودن دستگاه سیاست خارجی کشورمان با این پرونده بوده ایم، به نظر شما علت رویکردهای متفاوت هریک از این دولت ها از نظر طرز جهان بینی و تفسیر روسای دولت وقت چه بوده است؟
درعرصه سیاست خارجی و به ویژه پرونده هسته یی، این بازیگران هستند که می توانند تصویر غیرواقعی را نشان دهند و خود به خود تصمیم سازان را به دنبال خود بکشند. متاسفانه ما هنوز درسیستم خود نتوانسته ایم مدیریت کلان کنترل سیستم داشته باشیم، به ویژه در سیاست خارجی که امر متمرکزی است. توجه داشته باشید که ما در سیاست خارجی برخلاف سیاست داخلی متمرکز هستیم. من نمی گویم که رویکرد هر وزیر امور خارجه متفاوت بوده اما به هرحال نظر و عملکرد هر شخصی متفاوت است؛ ولی در کل می توان گفت مسوولان وقت در دوره قبل به دلیل فقدان دانش و بینش از تحولات بین المللی دچار یک سوءتفاهم شدند و این سوءتفاهم تبدیل به یک سیاست در سیاست خارجی ما شد و در نتیجه مشکلاتی را به وجود آورد. البته باتوجه به منویات مقام معظم رهبری درخصوص پرونده هسته یی ایران، تاکیدات ویژه یی در این باره شده است، با تمام این اوصاف بنده معتقدم از اختیاراتی که به وزیر امور خارجه و تیم مذاکره کننده هسته یی ایران داده شده است، می توانیم امیدوار باشیم سوءتفاهمات به زودی برطرف شود و گره این پرونده باز شود.
- محمدجواد ظریف اینک نزدیک به دوسال است که به مسوول اصلی پرونده هسته یی ایران تبدیل شده است و درحقیقت ماموریت نخست دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز در این مدت تمرکز روی به سرانجام رساندن این ماموریت است، همچنین همان طور که واقفیم پرونده هسته یی و اهمیت آن تقریبا تبدیل به مساله یی ملی برای یکایک شهروندان کشورمان شده است، همین ها باعث شده است تا ظریف بیش از پیش در کانون توجه قرار بگیرد برای بخشی از جامعه به مثابه قهرمانی ملی به نظر آید و برای بخشی دیگر که منتقد مذاکره و مصالحه با امریکا بر سر پرونده هسته یی هستند، شمایی متفاوت تر داشته باشد، حال در این بین شما سال های چندی است که با محمدجواد ظریف در ارتباط کاری و دوستانه بوده و هستید، مهم ترین ویژگی هایی که از وی سراغ دارید در هدایت سیاست خارجی کشورمان درخصوص پرونده هسته یی ایران تاثیر داشته است را چه می دانید؟
همان طور که گفتید ما سال های سال است که دارای روابط دوستانه و حرفه یی کاری هستیم به باور من آقای ظریف به دلیل آنکه از موضوعات جناحی و مسایل سیاست داخلی آگاهی کاملی دارند، همچنین وی یک آگاهی قابل توجه از موضوعات و مسایل بین المللی دارند و اجماع این دومساله باعث شده است تا با یک منطق خوب و علمی موضوع هسته یی را به گونه یی دنبال و هدایت کنند که در شناخت مسایل و مشکلات بین المللی دچار سوءتفاهم نشوند. برای مدیریت موضوع باید بررسی شود که درک و فهم هرشخصی از موضوعی چقدر است. وی با شناخت و آگاهی از مسایل و مشکلات نظام بین الملل سوء برداشت ندارد. طبیعی است شخصی که با این آگاهی وارد کار شده، می تواند مدیریت برنامه هسته یی را به گونه یی پیش ببرد که در چارچوب های مقام معظم رهبری این پرونده را با موفقیت پیش ببریم.
- و چه نکات انتقادی از وی می توانید برشمرید؟
نقاط منفی را که بنده نمی توانم عنوان کنم، به دلیل آنکه این کشور صاحبانی دارد که می توانند نقاط مثبت و منفی را ارزیابی کنند.
- در کل روندی که دولت احمدی نژاد در قبال پرونده هسته یی به کار گرفت؛ دارای چه دستاوردها و پیامدهایی بود؟ به راستی در زمانی که رییس جمهور وقت با جملاتی نظیر «آنقدر قطعنامه صادر کنید تا قطعنامه دانتان پاره شود» آیا باور عمومی دولت در بی تاثیری تحریم های محتمل بین المللی علیه کشور بود؟
نباید زیاد به گذشته برگشت. مشکل فقط آقای احمدی نژاد نیست، به هرحال منش و مدیریت هر شخصی متفاوت است. ولی امروز به دلیل منافع ملی نباید تمامی تقصیرها را به گردن آقای احمدی نژاد انداخت.
- آقای احمدی نژاد به ویژه در دوران مسوولیت آقای جلیلی، چندین بار تاکید کردند که مساله هسته یی به بنده ارتباطی ندارد و در این پرونده مسوولیتی ندارند؛ آیا واقعا شرایط اینگونه بود؟
خیر. آقای احمدی نژاد تا آخرین روزی که بر سر کار بود روی پرونده هسته یی تاکید داشتند و زمانی که اشاره می کرد من نقشی نداشتم، در واقع به خارجی ها پیغام غلط می داد و می خواست خود را تبرئه کند. متاسفانه باید اشاره کنم که نظم پرونده هسته یی را آقای احمدی نژاد برهم زد. در جلسه یی با حضور آقای احمدی نژاد بنده کاملا صریح صحبت کردم و از خطرات تفکرات ایشان سخن گفتم و تاکید کردم پیگیری روندی که ایشان در ذهن دارد، چه مشکلاتی می تواند برای کشور به همراه داشته باشد. من در آن جلسه کاملا شرایط سیاسی، تکنیکی و فنی پرونده هسته یی را برای ایشان توضیح دادم و تاکید کردم که ما این پرونده را از حالت امنیتی به سیاسی تبدیل کردیم؛ اگر مساله امنیتی شود به جای برخورد در آژانس ما را به شورای امنیت خواهند برد. اما ایشان دو هفته بعد درجنگ روانی دشمن گرفتار شد و بحث هولوکاست را مطرح کرد و نتیجه این شد که ما بهانه را دست غربی ها بدهیم و در نهایت پرونده هسته یی ایران به شورای امنیت برود.
- از آن زمان که پرونده هسته یی ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی راهی شورای امنیت شد، شاهد تصویب قطعنامه های مختلف تحریمی و افزایش فشارهای بین المللی علیه ایران بودیم. سپس درحوزه سیاست داخلی و در خرداد سال ۹۲ مشاهده کردیم که گفتمان اعتدال با محوریت آقای روحانی پیروز شد، به طور کلی دقیقا چه تحولات داخلی، منطقه یی و بین المللی رخ داد که از زمان روی کارآمدن دولت آقای روحانی شاهد تغییر استراتژی نظام درقبال پرونده هسته یی بودیم؟
هر رییس جمهوری استراتژی یگانه یی دارد. همان طور که استراتژی های رییس دولت اصولگرا با رییس دولت اصلاحات متفاوت بود، طبیعی بود این وضعیت برای آقای روحانی هم رخ دهد. برداشت های متفاوت سیاسی و جهان بینی های مختلف باعث شد تا آقای روحانی و رییس دولت اصلاحات برای این موضوع که آرامش را درکشور برقرار کنند، بحث هسته یی را به گونه یی دیگر مطرح کنند، اما در کل روش ها و استراتژی ها مختلف است.
- حال شما خود به عنوان یک دیپلمات با سابقه و مطلع که دارای نزدیکی فکری با تیم مذاکره کننده و دولت فعلی هستید، اگر بخواهید انتقادات و البته پیشنهادهایی به مذاکرات جاری وارد کنید، چه مسایلی را بیان می کنید؟
ما همیشه برای تیم مذاکره کننده آرزوی موفقیت کرده ایم، آقای ظریف هم با تقوایی که دارند و به آرمان های امام ایمان دارند، منافع ملی را پیش برده و درنظر بگیرند و سره را از ناسره تشخیص بدهند.
- در ماه های اخیر شاهد ابراز هر از گاه یا دامنه دار انتقادات نسبت به عملکرد مذاکره کنندگان بوده و هستیم، آخرین آنها درچند روز پیش تر از امروز در مجلس شورای اسلامی رخ داد، دیدگاه شما درخصوص انگیزه های اصلی منتقدان چیست؟ در واقع این انتقادات تا چه میزان فنی و تخصصی است و تا چه میزان تحت تاثیر انگیزه های سیاسی و حزبی و رقابت های درونی در داخل نظام و جناح های سیاسی است؟
من تعجب می کنم از کسانی که به خودشان اجازه می دهند به رییس جمهوری و تیم مذاکره کننده اهانت کنند که منتخب ملت ایران هستند و در شرایطی کشور را تحویل گرفته اند که به دلیل ضعف مدیریت گذشته در مشکلات اقتصادی و بین المللی قرار داشته و اکنون به مدد اعتدال، عقلانیت و تدبیر در فضای مناسبی قرار گرفته است. در یک دوران برای کار تحقیقاتی اجازه چند سانتریفیوژ داده نمی شد اما امروز اجازه چند هزار سانتریفیوژ گرفته شده که البته دقت ها و نظارت های آژانس بین المللی انرژی اتمی را طرف غربی می خواهد، خوشبختانه یک فهم مشترک در دو طرف ایجاد شده که دو طرف پذیرفته اند که چاره یی جز مذاکره نیست. رفع تحریم های شورای امنیت نکته بسیار مهمی بوده که اگر ایران یک کشور بسیار مهم و در بستر مسایل امنیتی نقش آفرین است باید تحریم ها حذف شوند و تحریم کنگره امریکا باید توسط رییس جمهور حل و فصل شود که البته لابی صهیونیست ها در کنگره بسیار قدرتمند است و نهادهای تصمیم ساز را صهیونیست ها مصادره کرده اند. جوسازی از سه جانب رژیم صهیونیستی، اعراب و مخالفان بدنامی که در هر صورت اهانت می کنند، وجود دارد که رژیم صهیونیستی و رژیم های عربی منطقه با برخی رفتار های خود از امریکا گله می کنند که چرا با ایران گفت وگو می کند و در این زمینه باید به رهنمود های مقام معظم رهبری اشاره کنیم و به نکته یی که در پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب وجود داشت، مراجعه کنیم به دلیل آنکه آگاهی مردم از تحولات جهان کمتر از آگاهی مسوولان نیست.
- کمی درباره آینده مذاکرات صحبت کنیم؛ در شرایط کنونی اگر بخواهیم وضعیت کنونی پرونده هسته یی را مورد بررسی قرار دهیم شما فاصله بین ما و توافق را چقدر می دانید؟
فاصله خیلی کم شده است اما به شرطی که اراده لازم وجود داشته باشد.
از طرف تیم مقابل. ما می توانستیم مذاکرات وین را به جمع بندی و نتیجه نهایی برسانیم ولی متاسفانه به دلیل گرفتاری امریکایی ها در مناسباتشان با رژیم صهیونیستی و اعراب به ویژه عربستان سعودی توافق حاصل نشد.
- گفتید فاصله خیلی زیاد نیست. لطفا قدری شفاف تر به این موضوع بپردازیم و این فاصله را تخمین بزنیم.
اجازه بدهید موضوع را با دستاوردهای دولت مورد توجه قرار دهیم. حدود دو سال پیش ادبیات و آنچه در جهان نسبت به ایران مطرح بوده همیشه تشدید تحریم ها، گزینه نظامی، امنیتی بودن پرونده هسته یی ایران و بحث مجدد شورای امنیت، تهدید و ارعاب بوده است. ولی در تلاشی که طی حدود دو سال گذشته انجام شد این رویه کاملا تغییر کرده و ما از طرف غربی ادبیات تازه یی را می شنویم.
موضوع رفع تحریم ها یکی از مسایل مهم طرفین است. ما در اظهارنظرهای رسمی بر لزوم برداشته شدن یک باره تمام تحریم ها تاکید کردیم حال آنکه برخی از تحلیلگران معتقدند که این امر شدنی نیست. برای اینکه اولا تحریم ها چند مدل هستند، تحریم های شورای امنیت، تحریم های کنگره، تحریم های تحت فرامین اجرایی رییس جمهور امریکا، تحریم های اتحادیه اروپا همچنین تحریم های دوجانبه مضاعف کشورهایی چون ژاپن ضمن اینکه این تحریم ها یک باره وضع نشده اند که قرار باشد به یک باره هم برداشته شود. طرف غربی از بازه زمانی دو رقمی و حتی بیش از ۱۰ سال صحبت می کند.
- چه گزینه هایی درحال حاضر مطرح است و به نظر شما کدامیک از آنها می تواند با توجه به شرایط کنونی مفید باشد؟
مکانیسم رفع تحریم ها خود یک بحث مهم است و نمی توان به سادگی در مورد آن قضاوت کرد. هر کدام از این تحریم ها و برداشته شدن آنها هم مکانیسم دیگری دارد. به عنوان مثال سازوکار رفع تحریم ها در شورای امنیت با اتحادیه اروپا کاملا متفاوت است. باقی تحریم ها هم به همین ترتیب. به نظر من و براساس توافقاتی که در منشور ملل متحد آمده می توان یک توافق جامع در مورد تحریم ها کرد که در آن توافق جامع به صورت Blanket روی هر توافقی مکانیسم های حل قضیه را آورد. مثلا شاید بتوان گفت چهار نوع ساختار تحریم در مورد ایران وجود دارد؛ در یک توافق جامع با یک زمان بندی مشخص می توان مکانیسم ها را مشخص کرد. به طور مثال سازوکار تحریم های سازمان ملل با سازوکار تحریم ها در اتحادیه اروپا کاملا متفاوت است و آنچه ما با اتحادیه اروپا می توانیم به توافق برسیم خیلی آسان تر از حل موضوع شورای امنیت است؛ لذا اگر کشورهای ۵+۱ و دبیرکل سازمان ملل یک توافق جامع روی کاغذ داشته باشند و موارد را مشخص کنند و در عین حال روی موارد مشخص هم یک زمان بندی تعیین شود، مساله تحریم ها قابل حل است.
- آنچه امروز در مذاکرات درخصوص رفع تحریم ها مطرح شده، چیست؟ جدی ترین گزینه یی که در رابطه با تحریم ها روی میز است چه سازوکاری است؟
غربی ها می گویند باید مکانیسم تحریم ها را به دست شورای امنیت بدهیم و خود آن شورا این موضوع را مشخص کند از آن سو تحریم هایی که در اختیار کشورهاست در کنترل کشورها باقی بماند. ما در مقابل می گوییم که شما از ما تضمین می گیرید بعد هم یک ماشه بالای سر ما قرار داده اید که اگر چنین کنید، تحریم ها را برمی گردانیم. ما در مقابل چه دستاوردی به دست می آوریم؟ گزینه یی که در دست ماست، بازگشت به وضعیت پیشین است که آن هم تا ما بخواهیم دوباره شروع کنیم مدت ها طول می کشد و در این مدت هم شما دوباره پرونده ما را در شورای امنیت می برید و پیچیدگی های موضوع همچنان ادامه می یابد. واقعیت این است که درحال حاضر بحث ها روی مدت زمانی که قرار است موضوع حل و فصل شود، ادامه دارد. رییس جمهور امریکا اظهارکرده بخشی از تحریم ها در اختیار اوست و برخی دیگر در حیطه اختیارات کنگره. آنچه در اختیار اوباماست حل می شود ولی آنچه در اختیار کنگره است باید در یک پروسه حل و فصل شود. منطقی هم این است که ما در قبال موضوع تحریم ها آنچه در شورای امنیت همچنین کنگره امریکا تصویب شده، قدری انعطاف داشته باشیم تا تحریم هایی که رییس جمهور امریکا همچنین اتحادیه اروپا علیه ایران تصویب کرده اند سریع تر برداشته شوند. طبیعتا نمی توان انتظار داشت همه تحریم ها به یک باره برداشته شود. به نظر من مکانیسم این مساله می تواند از چنین روندی پیروی کند که ابتدا تحریم های اتحادیه اروپا و تحریم هایی که در اختیار رییس جمهور امریکاست، برداشته شود سپس سراغ باقی تحریم ها برویم.
- این برداشته شدن به چه معناست؟ تعلیق یا لغو؟
تعلیق می شود. چون موارد پیشین همچنین بوده است. مثلا راستی آزمایی برای ژاپنی ها به مدت ۲۳ سال به طول انجامید. برای برزیل ۱۸سال و در مورد آفریقای جنوبی هم حدود ۱۶ سال. در نهایت با چانه زنی هایی که صورت گرفته احتمالا این پروسه در مورد ایران حدود ۱۰ سال خواهد بود. در این فرآیند تمام تصمیماتی که گرفته می شود حالت تعلیق دارد. لذا تصور من این است باید به برخی از موضوعات زمان داد تا مساله در پروسه زمانی حل و فصل شود.
- پیامدهای منطقه یی توافق محتمل هسته یی برای ایران چه خواهد بود؟
یک پیامد خوب و یک پیامد بد وجود دارد. پیامد خوب این است که منطقه را به سمت آرامش پیش می برد و پیامدهای بد آن چند موضوع است، وجود تروریسم، مساله جنگ های منطقه یی و حل مساله هسته یی ایران ضریب امنیت را در منطقه بالا می برد؛ ما با پدیده های نو در جهان مواجه هستیم. اعراب و اسراییلی ها از بهبود مناسبات ایران با غربی ها هراس دارند.
- و اینکه آیا توافق بر سر پرونده هسته یی با امریکا با وجود تاکید چند باره مقامات دو کشور بر اینکه تنها بر سر پرونده هسته یی مذاکره می کنند، می تواند به نوعی از بلندی دیوار بی اعتمادی موجود بکاهد و دو کشور را در میسر عادی سازی روابط قرار دهد؟
نتیجه توافقات تابعی از اتفاقات پیش رو است. اگر آنها بخواهند همانند گذشته عمل و زیاده خواهی کنند، من آینده روشنی را برای توافق نمی بینم. اما اگر قرار به درک متقابل از موقعیت ایران باشند، راهکارهای زیادی در بستر همکاری های بین المللی وجود دارد. اگر آنها بخواهند در حیاط خلوت ایران نقش بازی کنند بنا به بیانات مقام معظم رهبری ما اجازه این کار را به آنها نخواهیم داد. اگر این مسایل حل شود، ما مشکل دیگری نخواهیم داشت ولی به عقیده بنده این دیوار بی اعتمادی ربطی به مذاکرات ندارد و این موضوع به گذشته ها و روابط دو کشور بستگی دارد. مگر آنکه امریکایی ها به طور کلی فرق کرده و در مناسبات سیاسی دو کشور اتفاقی رخ دهد. هژمونی های گذشته دردی را از این بی اعتمادی دوا نخواهد کرد ولی من در کل چشم اندازی برای آینده نمی بینم.
- به عنوان سوال آخر به نظر شما چقدر تا امضای توافق جامع فاصله داریم؟
نمی توانم در این رابطه پیش بینی کنم. باید منتظر بمانیم و ببینیم روند گفت وگوها به چه سمتی می رود.
