از این که فرصت پدپد آمد تا در جمع شما اساتید, اندیشمندان و دانشجویان محترم حضور یابم بسیار خرسندم و در همین جا مایلم مراتب تشکر و قدردانی خود را خدمت مسئولین محترم دانشکده و حضار محترم ابراز دارم.
فرصت را غنیمت می شمارم و شما را به ترتیب در جریان تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران, روابط فی ما بین ایران و اکراین و مجموعه فعالیت های بخش های مختلف معاونت آموزش و پژوهش وزارت امور خارجه قرار می دهم.
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران, سیاست خارجی ما بر پایه نفی هرگونه سلطه گری و سلطه پذیری, حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور, برقراری روابط با کلیه کشورها بر اساس احترام متقابل و عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها استوار است. اینها مبانی و اصول اساسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می دهد.
برپایه این اصول اساسی است که جمهوری اسلامی ایران از "تشنج زدایی" , "اعتمادسازی" و "گفتگوی تمدن ها" حمایت می نماید و این سیاست ها را در هر دو سطح منطقه ای و بین المللی به پیش می برد.
همچنانکه مستحضرید, با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان یافتن نظام دوقطبی, دیدگاه های مختلفی در خصوص نظام بین المللی پس از جنگ سرد مطرح گردید. برخی با طرح "نظم نوین جهانی" سعی در شکل دهی به یک نظام تک قطبی به عمل آوردند و برخی دیگر تلاش نمودند تا جنگ سرد بین اسلام و غرب را جانشین جنگ سرد پیشین نمایند و این تلاش را در قالب نظریه "برخورد تمدن ها" تئوریزه نمودند.
جمهوری اسلامی ایران با هر دو دیدگاه فوق الذکر مخالف بوده و از شکل گیری نوعی جامعه مدنی جهانی حمایت می کند که در آن گفتگو, تنش زدایی و همزیستی مسالمت آمیز میان فرهنگ ها و تمدن ها جایگزین جنگ سرد و برخورد و تنش میان تمدن ها می گردد.
در جامعه مدنی جهانی مورد نظر جمهوری اسلامی ایران, سلطه, تحریم و جنگ جایگاهی ندارد و مبنای رفتار بین المللی را حقوق بین الملل تعیین می نماید. حقوقی که تنوع و تکثر فرهنگ ها و تمدن ها را مورد پذیرش قرار داده و برای تمامی عناصر تشکیل دهنده جامعه مدنی جهانی, اعم از دولت ها و سایر نهادها و سازمان های بین المللی حق مشارکت برای تعیین سرنوشت خود و مقابله با مشکلات بین المللی از قبیل نقض حقوق بشر, تولید و قاچاق انسان ها و اعضای آن و مشکلات زیست محیطی قائل می شود.
نظریه گفتگوی تمدن ها که به وسیله ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران مطرح گردید به واسطه ماهیت انسان دوستانه آن با استقبال جهانی مواجه شد و به همین خاطر پیشنهاد ایشان مبنی بر نام گذاری سال 2001 به عنوان سال گفتگوی تمدن ها مورد پذیرش و تصویب همه اعضای جامعه جهانی در مجمع عمومی سازمان ملل قرار گرفت. هدف گفتگوی تمدن ها تحقق صلح و امنیت و توسعه پایدار در سطح بین المللی و رد هر گونه سلطه گری و سلطه پذیری است.
همراه با این مواضع بین المللی باید افزود که:
- جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشورهای دل نگران کشورهای منطقه در چارچوب همکاری های منطقه ای اصول زیر را پیگیری می نماید:
- تقویت بنیه اقتصادی کشورهای منطقه از طریق سرمایه گذاری
- ایجاد شرایط دستیابی کشورهای منطقه به آبهای آزاد و بازارهای مختلف جهانی
- سوق دادن به سوی تشکیل اتحادیه های اقتصادی نظیر "اکو" و "سازمان همکاری کشورهای ساحلی خزر"
- کوشش در رفع مشکلات امنیتی کشورهای منطقه از جمله حل بحران تاجیکستان و کمک به حل بحران قره باغ
در حال حاضر بدلیل اهمیت منابع و ذخایر دریای خزر, خطوط انتقال انرژی, نظام حقوقی دریای خزر و مسائل زیست محیطی آن, به عنوان یکی از اساسی ترین جنبه های روابط فیمابین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای مستقل مشترک المنافع متبلور گردیده است. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه دریای خزر در راستای ارتقای سطح همکاری و همگرایی میان کشورهای ساحلی بوده و ایران پیشنهاد نموده است که با هدف ارتقای سطح همکاری و همگرایی و بهره برداری مناسب و عادلانه از منابع دریای خزر "شورای همکاری کشورهای ساحلی دریای خزر" تشکیل گردد. بعلاوه جمهوری اسلامی ایران ایران با تاکید بر غیرنظامی شدن دریای خزر در پی آن است که دریای مزبور به منطقه صلح و آرامش و امنیت برای همکاری های منطقه ای تبدیل گردد.
در مورد روابط دو جانبه جمهوری اسلامی ایران و اوکراین خاطر نشان می سازم که کشور متبوع من در زمره اولین کشورهایی بود که اوکراین را به رسمیت شناخت به این ترتیب که در سال 1991 روابط دو کشور شروع گردید و مبادله سفیر بین جمهوری اسلامی ایران و اوکراین در سال 1992 انجام گرفت. با توسعه روابط دو کشور تاکنون رئیس جمهوری, رئیس مجلس و معاون نخست وزیر اوکراین به تهران سفر نمودند و بالغ بر 55 موافقت نامه, یادداشت تفاهم و قرارداد بین دو کشور منعقد گردیده و روابط موجود فیمابین در سطح عالی است.
سفر نوامبر 1999 جناب آقای تاراسیوگ وزیر خارجه اوکراین به تهران تاییدی بر وجود روابط دو کشور در سطح عالی می باشد.
در مورد روابط اقتصادی فیمابین جمهوری اسلامی ایران و اوکراین لازم به ذکر است که حجم مبادلات دو کشور در سال 1992 فقط معادل 500 هزار دلار بود که اکنون به 200 میلیون دلار در سال رسیده است.
تعاملات بازرگانی و اقتصادی بین ایران و اوکراین با تشکیل کمیسیون همکاری های اقتصادی و بازرگانی دو کشور در سال 1996 در تهران رشد یافت.
از نظر همکاری های علمی و فنی باید یادآور گردد که روابط دو کشور در زمینه بیولوژیکی (مانند ساخت کیت های آزمایش های ایدز, تشخیص بیماری های دامی و تکنولوژی درمان به وسیله اشعه) در سطح عالی می باشد.
کارشناسان اوکراینی در ساخت ذوب آهن اصفهان, نیروگاه شهید منتظری اصفهان وروامین اهواز در دوران شوروی سابق نقش ارزنده ای ایفا نمودند و هم اکنون نیز در حدود یک هزار نفر از کارشناسان اوکراینی در ایران به کار اشتغال دارند. ما سهم موثر آنها را مورد تقدیر قرار می دهیم.
چند قرار داد بسیار مهم به ارزش چند میلیارد دلار فیمابین دو کشور امضاء گردیده است که از جمله می توان به قرارداد ساخت مشترک هواپیمای آنتونف 140 اشاره نمود. به موجب این قرارداد که ارزش آن بالغ بر 5/1 میلیارد دلار است قرار است 120 فروند هواپیما ظرف 10 سال به طور مشترک ساخته شود و انتقال تکنولوژی آن نیز در آینده در ایران انجام گیرد.
ساخت مشترک هواپیمای توپولف 134 با روسیه و اوکراین به ارزش 4 میلیارد دلار از جمله دیگر قراردادهای فیمابین دو کشور است.
ما امیدواریم که روند توسعه همکاری اقتصادی بین ایران و اوکراین افزایش یابد و معتقدیم ظرفیت افزایش در روابط اقتصادی وجود دارد و به آینده آن خوش بینیم. که با تشکیل دومین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی بازرگانی شکوفایی بیشتری در این بعد از مناسبات بوجود آید.
در زمینه های فرهنگی و علمی موافقت نامه های مختلفی بین دو کشور امضاء گردیده است که می توان به موافقت نامه با آکادمی علوم اوکراین، آکادمی جوش مواد اوکراین و همچنین قراردادهای ساخت دیزل سنگین و موتور هواپیما اشاره نمود.
در مورد روابط فرهنگی اضافه می نمایم که حدود یکهزار دانشجوی ایرانی در اوکراین به تحصیل اشتغال دارند که حدود 350 نفر آنان در رشته های پزشکی و دندانپزشکی تحصیل می نمایند. حدود یک هزار نفر از اتباع ایران در اوکراین در زمینه های بازرگانی و مبادلات تجاری اشتغال دارند. در زمینه تعاملات فرهنگی، علاقه به زبان فارسی در اوکرائین قابل توجه و تقدیر است.
ضمنا" 850 نفر از اتباع اوکراین در دوره های مختلف زبان فارسی در اوکراین فارغ التحصیل، گردیده اند و در حال حاضر تعداد 350 نفر اوکراینی به تحصیل زبان و ادبیات فارسی در مقاطع مختلف تحصیلی از دبستان تا دانشگاه در اوکراین مشغول تحصیل می باشند و جمعا" 12 دانشگاه و موسسه تحصیلی در اوکراین در امر فراگیری دانش آموزان و دانشجویان اوکراینی در رشته زبان و ادبیات فارسی فعال می باشند. این توجه به زبان و ادبیات فارسی امیدوارکننده بوده و امیدواریم متقابلا" در کشور ما آشنایی با زبان و فرهنگ غنی اوکرائینی جایگاه ویژه ای در محافل علمی در دانشگاه پیدا کند.
تاکنون برنامه های موفق هفته فیلم و نمایشگاه های متعدد نقاشی و کنسرت موسیقی در خاک دو کشور برگزار شده است.
علاقمندی به توسعه مناسبات در همه زمینه های اقتصادی، بازرگانی، فرهنگی، علمی، آموزشی و پژوهش بین دو کشور، امری است که پیرامون آن در دستگاه تصمیم گیری سیاست خارجی ما از حمایت بالایی برخوردار بوده و هست.
در اینجا مناسب است تاکید کنم که به عنوان معاون وزیر امور خارجه در امر آموزش و پژوهش یادآوری می کنم که دولت جمهوری اسلامی ایران علاقمند به گسترش فعالیت های آموزشی و پژوهشی با اوکرائین می باشد. این علاقمندی در مجموعه فرهنگی، آموزشی و پژوهشی وزارت امور خارجه که زیرمجموعه معاونت اینجانب می باشد کاملا" روشن و گویا است امضای موافقت نامه این دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه و دانشکده روابط بین الملل دانشگاه دولتی کیف در فوریه 2000 در زمینه مبادله استاد و دانشجو و زبان آموزی برای دیپلمات های دو کشور، روشنگر علاقه ما به گسترش امور آموزشی است.
مرکز آموزش های دیپلماتیک، نهاد دیگری که زیر نظر اینجانب فعالیت می کند نیز علاقمند به توسعه همکاری است.
مرکز آموزش های دیپلماتیک وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکنون پذیرای دیپلمات های بسیاری از کشورها برای طی دوره های مختلف دیپلماتیک بوده است به طوری که تعداد بسیاری از دیپلمات های کشورهای مستقل مشترک المنافع از جمله قزاقستان، قرقیزستان، گرجستان، ارمنستان، تاجیکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و همچنین کشورهای آفریقایی، آسیایی و خاورمیانه ای دوره ای دانش افزایی را در مرکز آموزش های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران طی کرده اند. مرکز مورد نظر در برنامه های آتی خود میزبان تعدادی از دیپلمات های کشورهای اروپایی جهت آشنایی با نظام ایران می باشد و اینجانب پیشنهاد می نمایم با توجه به تجربه مفید جمهوری اسلامی ایران در برگزاری دوره های تخصصی برای دیپلمات های خارجی، درآینده نزدیک پذیرای دیپلمات های جوان کشور دوست اوکراین در این مورد باشیم.
در خاتمه سخنرانی خود لازم می داند اشاره ای به فعالیت های دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بنمایم. فعالیت های کلی این دفتر که در سال 1983 تاسیس شد شامل سه زمینه تحقیقات، برگزاری سمینارها و انتشارات می باشد.
مهمترین وظیفه دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی تحقیق در زمینه سیاست خارجی و روابط بین الملل می باشد. هدف هر تحقیق با عنایت به تقدم های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مشخص می شود. همچنین دگرگونی های نظام بین الملل، ساختار جدید آن، جابجایی بازیگران و قواعد تغییر و تحولات نیز مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد.
تحقیقات در دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی دارای سطوح مختلفی است. اگر چه بطور منطقی مطالعات در چنین مراکزی باید جنبه کاربردی داشته باشد ولی غافل ماندن از تحلیل های بنیادی نیز خطا است. لذا در این مرکز، تحقیقات هم در سطح کاربردی و هم در سطح بنیادی انجام می شود.
دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی دارای سطوح مختلفی است. اگر چه بطور منطقی مطالعات در چنین مراکزی باید جنبه کاربردی داشته باشد ولی غافل ماندن از تحلیل های بنیادی نیز خطا است. لذا در این مرکز، تحقیقات هم در سطح کاربردی و هم در سطح بنیادی انجام می شود.
دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی به منظور تبادل نظر و تجزیه و تحلیل مسائل روز جهان اقدام به برگزاری سمینار، سخنرانی، بحث و مناظره علمی و تدریس می نماید. همچنین این دفتر با مراکز مطالعاتی معتبر خارجی و سازمان های بین المللی به همکاری مطالعاتی و انجام طرح های مشترک می پردازد.
سومین فعالیت عمده دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی در زمینه انتشارات است. معمولا" دستاوردهای علمی و تحقیقاتی این دفتر از طریق انتشار گزارش، بولتن، نشریه و کتاب در اختیار سیاست گذاران و پژوهشگران قرار گیرد.
عمده ترین انتشارات دفتر مطالعات علاوه بر بولتن های حاوی گزارش ها و تحلیل های ماهانه شامل فصلنامه های سیاست خارجی، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، مطالعات آفریقا و مجله امور بین الملل به زبان انگلیسی و نشریه آمو به زبان انگلیسی و روسی است.
دومین بخشی که لازم است به منظور آشنایی شما با محتوای فعالیت های آن توضیحاتی را ارائه دهم دانشکده روابط بین الملل می باشد. دانشکده مزبور به عنوان یکی از موسسات آموزشی وزارت امور خارجه فعالیت خود را سال 1983 آغاز نمود.
این دانشکده تا به حال عهده دار آموزش حدود 800 دانشجو بوده است که از این تعداد حدود 600 نفر فارغ التحصیل و جذب وزارت امور خارجه شده و بقیه مشغول به تحصیل می باشد.
دانشکده روابط بین الملل در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد فعالیت می نماید. مقطع کارشناسی، که دوره آموزش آن به طور متوسط چهار سال می باشد، شامل دو رشته "روابط دیپلماتیک" و "حقوق کنسولی" است.
مقطع کارشناسی ارشد، که طول این دوره 2 سال است، شامل چهار رشته دیپلماسی و سازمان های بین الملل، مطالعات منطقه ای، مدیریت سیاسی و ارتباطات سیاسی است.
با تاکید بر این که ما مصمم به گسترش همکاری های علمی و پژوهشی به خصوص در زمینه مطالعات روابط بین الملل با همکاران اوکراینی هستیم امیدواریم جلسه امروز ما سرآغاز یک همکاری طولانی و سودمند برای دو ملت باشد.
زبان فارسی، زبان ملت خاصی به نام ایران در جغرافیای ایران نیست. زبان فارسی، زبان تاریخ تمدن بشری است. زبان فهم و معرفت بشری درگذشته، حال و استفاده از این تاریخ و تمدن برای زندگی آینده است. زبان فارسی زبان شکوه، شکوه، عشق، زندگی، حماسه و عزم و جزم است لذا ما خود را پاسدار این زبان معرفی و عشق می دانیم و معتقدیم که دانشجویان و دانش آموزانی که این زبان را فرامی گیرند به دروازه تاریخ تمدنی بشری دسترسی پیدا می کنند. وظیفه خود می دانیم که از بسط و توسعه و گسترش زبان فارسی حمایت کامل کنیم و کلیه امکانات خود را در اختیار دانشجویان خارجی قرار دهیم تا برای فراگیری این زبان اقدام نمایند.
به اهتمام سفارت جمهوری اسلامی ایران در اوکراین درآینده نزدیک کرسی های زبان فارسی تقویت و امکانات خوبی به دانشجویان داده می شود تا از آن بهره مند گردند. ضمنا" امکانات خوبی را نیز در ایران تدارک دیده ایم. با سفر اخیر اینجانب و هیئت همراه به کیف زمینه های خوبی فراهم شده است و ما از آن استقبال می کنیم. امیدواریم روزی شما حاضران در جلسه به ایران سفر نمائید و از فرهنگ غنی ما بهره مند شوید.
انشاءا000
