استادان بزرگوار،
حضار گرامی،
برای اینجانب مایه بسی مسرت و خوشوقتی است که در میان شما حضور یافته‌ام و یقین دارم که دیدار از کشور باستانی مصر برای هر علاقه‌مند به جهان باستان و تمدن‌های کهن، بسیار شوق‌انگیز و پرخاطره خواهد بود. برخورداری دو کشور کهنسال جهان، مصر و ایران از تمدن و فرهنگ پرسابقه و چند هزار ساله، از دیر باز موجب توجه عمیق و ژرف هر دو کشور در طول ادوار گوناگون تاریخی به یکدیگر بوده است. تعامل ایران و مصر با فرهنگ اسلامی نیز در قرون متأخر، از اسباب نزدیکی دو کشور به شمار میرفته است. پییوندهای گوناگون میان ایران و مصر چنان است که شایسته است موضوع کتاب‌ها و رساله‌های مختلف در این باب باشد.
راست است که او ملت ایران و مصر قرن‌هاست که در شمار امت اسلامی به شمار میروند و در فرهنگسازی در این دوره زرین و پرشکوه نیز گوی سبقت از دیگران بودند، اما نباید و نمی توان تشخص ویژه دو ملت را بخصوص در ایجاد و تأسیس بنای رفیع و بلند فرهنگ اسلامی نادیده گرفت. اگر نگاهی گذرا به تاریخ چند قرن گذتشه دو کشور بیفکنیم، آن دو را در بسیاری جهات همسو متأثر از یکدیگر مییابیم. از میان نشانه‌های این نزدیکی‌ها، به دوره حکومت فاطمیان بر مصر و فعالیت گسترده اسماعیلیان ایران مربوط میشود که دامنه آن مدت یکی دو قرن از تاریخ دو کشور را دربرگرفت؛ گو اینکه در این باب نیز دو کشور امتیازات و تلقیق‌های خاص خود را داشتند. به هر حال این تأثیر و تأثرها چنان بود که میتوان ردپای بسیار واضحی از زبان فارسی را در تشکیلات اداری مصر به ویژه در عهد ممالیک جستجو کرد که بخش عمده‌ایی از آن در کتاب دائرةالمعارف گونه یک مصری یعنی قلقشندی در صبح الاعشی آمده است و خود نشان از تأثیر دیوانسالاری ایرانی بر حکام وقت مصر دارد. پس از آن نیز، از دوره نزدیک به عصر ما، وقتی نهضت بیداری اسلامی در برابر چپاولگران و بیگانگان و استعمارگران اندک اندک سربرآورد، مصر و ایران سرنوشتی نزدیک داشتند، به نحوی که برخی آزادیخواهان ایرانی نوشتجات خود را به زبان فارسی در این دیار نشر میدادند و مصر را برای خویش جایگاهی امن یافته بودند. همچنین آنگاه که ندای وحدت اسلامی به منظور تقریب مذاهب اسلامی و ایجاد تفاهم و برادری بیشتر میان مسلمانان از میان علمای دلسوز در بین امت برخاست، باز هم مصر و ایران را در این موضوع نزدیک و همدل مییابیم. میتوان گفت که ایران و مصر دو پایگاه امت اسلامی یکی در شرق و دیگری در غرب سرزمینهای اسلامی بوده و هیچ یک از امتهای مسلمان از تأثیر همکاریها و همدلیهای دو ملت برکنار نبودهاند.
اکنون نیز که به ابتکار ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران، سال کنونی به عنوان سال گفتگوی تمدنها از سوی سازمان ملل متحد نام گرفته و این انگیزهیی فرخنده است تا اصحاب فکر و اندیشه درین باب بیندیشند و جهانیان را از خشونت و تبعیض نژادی، به صلح و دوستی و برادری بخوانند، برای دو کشور دوست و برادر مصر و ایران فرصتی مناسب است تا یکبار دیگر ضمن مرور تاریخ کهن سال روابط سیاسی و فرهنگی و اجتماعی خود، در برابر خطرات و دشواریهای که امت اسلامی اکنون با آن روبرو است، در کنار یکدیگر قرار گیرند. اینجانب مایلم از استادان تاریخ و ادبیات مصر بخواهم چنانکه از استادان ایرانی نیز خواستهام – تا با تحقیق و پژوهش در تاریخ روابط سیاسی و فرهنگی دو کشور، فضای پرشور نزدیکی خاص میان دو ملت را در گذشتههای دور، برای نسل کنونی و به ویژه جوانان ایران و مصر روشنتر کنند. یقین دارم که نتیجه این پژوهشها بر روابط کنونی دو کشور تأثیر بسزا خواهد داشت و همان خواهد بود که شاعر شیرینسخن ما، شیخ اجل سعدی شیرازی فرمود:
به دل گفتم از مصر قند آورند بر دوستان ارمغانی برند
