بسیار خوشوقتم که حضور میهمانان عزیز از فدراسیون روسیه و نیز دوستان ایرانی را در جمع همکاران دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه خیرمقدم بگویم. این میزگرد که در ادامه چهار میزگرد قبلی تشکیل می گردد، حاصل کوشش و مساعی متقابل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی و مؤسسه تحقیقات استراتژیک و مطالعات بین المللی روسیه برای گردآوردن کارشناسان، محققین و صاحبنظران از جمهوری اسلامی ایران و روسیه برای جست و جوی رویکردهای مختلف در برخورد با واقعیت های سیاسی و اقتصادی دوجانبه، منطقه ای، بین المللی و جهانی است، واقعیت هایی که ما و شما امروز با آن مواجه هستیم.

        روسیه تزاری و جانشین آن اتحاد جماهیر شوروی یکی از بزرگترین واقعیت های جغرافیایی سیاسی برای ایران طی قرون متمادی بوده است. با فروپاشی اتحاد شوروی چندین واحد سیاسی به جای یک کلیت یک پارچه ایجاد و نقشه جغرافیای سیاسی منطقه دگرگون گردید. در اثر این رویداد، ایران بیشترین تحول جغرافیای سیاسی را به خود دید و چالش ها و فرصت های جدیدی فراروی آن و همین طور سایر کشورهای منطقه، از جمله روسیه قرار گرفت.

        امروزه ایران و روسیه بعد از تحولات پیش گفته، در بسیاری از زمینه ها منافع و آینده مشترکی یافته اند و این منافع و اشتراکات بیش از هر مقطع زمانی دیگر به یکدیگر گره خورده است. ما در انتخاب دوستانمان آزادی عمل داریم، اما نمی تواینم همسایگانمان را در روی نقشه جهان به اختیار خود انتخاب و گزینش کنیم. بنابراین گریزی نیست جز آن که با هم زندگی، همکاری و تشریک مساعی نمائیم.

        در فاصله زمانی از پایان چهارمین میزگرد در مسکو تا امروز، تحولات قابل توجهی در صحنه جهانی و نیز در عرصه روابط همه جانبه دو کشور روی داده است. با این حال چشم انداز همکاری های دو کشور همچنان حاکی از توسعه مثبت و روند رو به رشد در زمینه های گوناگون و در سطوح دوجانبه، منطقه ای و بین المللی می باشد.

همکاران عزیز

        برپایی این گردهمایی ها فرصت بسیار مناسبی برای گسترش هرچه بیشتر فضای گفتگوهای سازنده است که به نوبه خود زمینه لازم را برای ترسیم دورنمای مناسبات دو کشور بر اساس منافع متقابل فراهم آورده و گسترش و تداوم آنها را موجب می شود.

        در این آخرین سال قرن بیستم، ایران و روسیه با چالش های بسیاری در جهان پویا و در حال تحول رو به رو می باشند و بنابراین شفافیت دادن بیشتر به چشم انداز روابط و مناسبات دو کشور در حوزه های منافع مشترک از اهمیت والایی برای مقابله با این چالش ها و هموار کردن مسیر تعاملات در قرن آینده برخوردار است.

        روابط دوجانبه ایران و روسیه گسترده و فراگیر است و شامل ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می شود. خوشبختانه اراده سیاسی مقامات بلند پایه دو کشور بر توسعه همکاری های دوجانبه و شکل گرفته زمینه های بیشتری برای مراوده و همکاری می باشد. همکاری های دفاعی و انتقال فن آوری از جمله مصادیق بارز همکاری های مناسب دو جانبه است و همکاری های اقتصادی گستره وسیعی از طرح های مشترک را شامل می گردد. چارچوب همکاری های منطقه ای نیازمند توسعه نظام مندی است و باید سعی کنیم تا سازمان همکاری های دریای خزر فعال تر شود.

        کوشش دو کشور در برقراری و تداوم صلح و ثبات در تاجیکستان از نمونه های موفق همکاری ایران و روسیه در سطح منطقه به شمار می آید. هر چند که تثبیت صلح تاجیکستان همچنان نیازمند ادامه تلاش کشورهای منطقه، به ویژه ایران و روسیه می باشد، ولی اراده سیاسی دست اندرکاران دو کشور و الزامات منطقه ای، چشم انداز امیدوارکننده ای را پیش روی ما قرار داده است. تعمیم همکاری هایی از این قبیل به قفقاز، می تواند صلح را در این منطقه نیز به ارمغان بیاورد. نباید اجازه داد تا قدرت های فرامنطقه ای به بهانه حل بحران های منطقه ای، به حضور خود در منطقه مشروعیت بخشند.

        اهمیت جغرافیای سیاسی و جغرافیای اقتصادی منطقه، قدرت های فرامنطقه ای را برای نیل به اهداف و منافع خاص خود به رقابت در منطقه واداشته است. اشتراک منافع دو کشور در جلوگیری از نفوذ نامشروع چنین قدرت هایی در منطقه، همکاری بیش از پیش دو کشور را الزامی می سازد.

        دریای خزر فصل مشترک و نقطه اتصال 5 کشور ساحلی این منطقه است. نیل به نوعی درک مشترک از نظام حقوقی دریای خزر نه تنها یک ضرورت حقوقی – اقتصادی است بلکه قوریت و اهمیت سیاسی – امنیتی دارد و نحوه حل این موضوع تأثیر تعیین کننده ای در مناسبات آینده کشورهای ساحلی این منطقه خواهد داشت.

        همکاری دو کشور در گسترش شبکه راه های ارتباطی به منظور اتصال منطقه به جهان خارج، اتخاذ مواضع مشترک در خصوص خطوط انتقال انرژی، و تلاش برای تقویت سازمان های منطقه ای، از جمله سازمان کشورهای ساحلی دریای خزر، از دیگر زمینه هایی است که می تواند به تقویت پیوندهای راهبردی بین دو کشور منجر گردد. توسعه روابط اقتصادی به تحکیم روابط دوکشور منجر خواهد شد، ارقام و آمار داد و ستد اقتصادی در بخش های خصوصی – دولتی رضایت بخش نیست و نیازمند توجه جدی دو طرف می باشد. قابلیت های ایران برای بسط توسعه اقتصادی فراوان است.

میهمانان محترم،

        مسلما" جامه عمل پوشاندن به چنین اهدافی در وهله اول، مستلزم آن است که طرفین به یک اعتماد متقابل از یکدیگر نایل شوند. بدیهی است که اتخاذ مواضعی مغایر با منافع طرف مقابل، به روح چنین اعتمادی لطمه خواهد رساند.

        امروز همان طور که روسیه برای ایفا نقش شایسته خود به عنوان یک قطب جهانی ، از همراهی یک قدرت منطقه ای نظیر ایران که از جمله فضاهای عمده تنفسی آن کشور در حوزه جنوبی شوروی سابق است، بی نیاز نمی باشد، ایران نیز به روسیه به عنوان همسایه ای قدیمی، که فراز و نشیب ها و تلح و شیرینی های فراوانی را با هم پشت سر گذارده اند، بی نیاز نبوده و به همکاری سازنده، بلند مدت و متقابلا" سودمند با آن کشور تمایل دارد. در این راه نباید مخالفت ها و دیدگاه های دیگران به صورت مانع درآید. بسیار خوشوقتم که مقامات روسی نیز با درک مجموعه شرایط خواهان تداوم همکاری های خود با ایران در زمینه های صلح آمیز شده و صراحتا" اعلام نموده اند که به شماتت های آمریکا یا اسرائیل درباره همکاری با جمهوری اسلامی ایران توجهی نخواهند داشت. قطعا" چنین اظهار نظرهایی در بستر یک روابط راهبردی دور از انتظار نیست.

        در خاتمه امیدوارم مباحث و دیدگاه هایی که از سوی کارشناسان، متخصصین، پژوهشگران و صاحبنظران ایرانی و روسی در این میزگرد مطرح می شود، به توسعه روند مناسبات دوجانبه، و همچنین همکاری های منطقه ای و بین المللی دو کشور کمک کند.

        چالش اصلی ما در این منطقه تنها همکاری در تعقیب منافع سیاسی، اقتصادی و غیره نیست بلکه باید مجموعه این همکاری ها را به طریقی هدایت کنیم که نقش و سهم مثبتی در ایجاد منطقه ای با ثبات و با امنیت داشته باشند.