در میزگرد مشترک ایران – فنلاند  

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران : مشارکت در جامعه مدنی جهانی 

از برگزارکنندگان دومین میزگرد "ایران و فنلاند" بسیار سپاسگزارم و همچنین خرسندم از این که این فرصت در اختیار من قرار داده شد تا در خصوص سیاست خارجی کشورم، مختصرا" مطالبی را عرض نمایم.

مشارکت در جامعه مدنی جهانی را شاید بتوان مبنای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بشمار آورد. همچنان که مستحضرید جهان در فرآیند جدید جهانی شدن به سرعت به سمت تعامل و نزدیکی بیشتر میان عناصر تشکیل دهنده جامعه مدنی جهانی به پیش می رود. این عناصر عبارتند از: دولت ها، ملت ها، سازمان های بین المللی، شرکت های چندملیتی و سازمان های غیردولتی و حتی افراد، گسترش اطلاعات و ارتباطات، نقش و جایگاه این عناصر را در عرصه بین المللی ارتقاء بخشیده و نتیجه این فرآیند تقاضای بیشتر ملت ها برای ایفای نقش در عرصه بین المللی مبتنی، بر باورها و ارزش های فرهنگی و دینی خود بوده است.

تقاضایی که تحقق آن حق همه ملت های صاحب فرهنگ و تمدن است. و احقاق این حق نیازمند آن است که با تساهل بیشتری به هم بنگریم.

جامعه مدنی جهانی جامعه ای متنوع و متکثر است و افراد، گروه ها و اجتماعات انسانی متعدد با فرهنگ ها، ارزش ها، ایده ها، سنن و منافع مختلفی را دربرمی گیرد. حیات مسالمت آمیز در این جامعه، مستلزم احترام به ارزش ها و باورهای موجود و رفتارهای ناشی از آن است. در جامعه مدنی جهانی، سلطه، تحریم، و اعمال فرامرزی قوانین داخلی معنی پیدا نمی کند و این گونه سیاست ها نشانگر عدم احترام به حقوق بین الملل، عدم اعتقاد به دموکراسی، آزادی و استقلال ملت ها، و در واقع دفاع از یک استبداد و دیکتاتوری جهانی است.

حضار گرامی:

        ما برای زندگی در این جامعه مدنی جهانی به مکانیسمی نیاز داریم تا بتوانیم در سایه آن اختلافات موجود در برداشت های متفاوت نسبت به مسائل مختلف را حل و فصل نمائیم. این مکانیسم همان "گفتگوی تمدن ها و فرهنگ هاست" که جمهوری اسلامی ایران از آن دفاع می نماید. گفتگوی تمدن ها و فرهنگ ها می تواند به شناخت و تفاهم متقابل اعضای تشکیل دهنده جامعه مدنی جهانی کمک نموده و جهانی صلح آمیزتر را برای همگان به ارمغان آورد و بشریت را با ابزارهای لازم برای مقابله با چالش های چهانی مثل مواد مخدر، تروریسم، آوارگان و سلاح های کشتار جمعی برخوردار سازد.

        خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران تلاش زیادی در راه مقابله با این چالش های جهانی به عمل آورده و کارنامه درخشانی در این زمینه دارد، اما متـﺃسفانه نه تنها این تلاش ها از سوی برخی کشورها مورد قدردانی قرار نگرفته که گاهی حقایق برعکس جلوه داده شده اند.

        برای مثال جمهوری اسلامی ایران از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، بر اساس باورها و ارزش های دینی خود، مبارزه شدیدی را با قاچاق مواد مخدر که عمدتا" در افغانستان تولید می شود، آغاز نموده و تنها در سال گذشته ایران از ورود 200 تن مرفین به ترکیه جلوگیری نموده است. این مبارزه بدون هزینه نیز نبوده است. ایران سالانه بیش از 700 میلیون دلار صرف مبارزه با مواد مخدر می نماید و تاکنون صدها نفر از نیروهای انتظامی ما در این مبارزه جان خود را از دست داده اند. ما در واقع این هزینه ها را برای دفاع از جوانان و نوجوانان اروپایی و سایر نقاط جهان متحمل شده ایم، در صورتی که همکاری بین المللی با ایران در این خصوص بسیار ناچیز بوده است.

        یکی دیگر از چالش های رویارویی جامعه جهانی، تروریسم است. در این مورد نیز جمهوری اسلامی ایران، خود قربانی تروریسم بوده و تروریست هایی که در ایران دست به اعمال تروریستی می زنند، از سوی عراق حمایت می شوند و به برخی کشورهای اروپایی نیز رفت و آمد دارند. اما باز هم جمهوری اسلامی ایران از سوی برخی کشورهای حامی تروریسم به این امر متهم می گردد.

        سومین چالش جهانی موضوع آوارگان است. جمهوری اسلامی ایران ظرف 21 سال گذشته بیشترین تعداد آوارگان را از عراق، افغانستان، کویت، تاجیکستان و آذربایجان در خود جای داده است، در حالی که از کمترین کمک بین المللی برخوردار بوده است و این امر هزینه گزافی را بر اقتصاد ملی ما تحمیل می نماید.

        و بالاخره آخرین چالش جهانی موضوع سلاح های کشتار جمعی است که باز جمهوری اسلامی قربانی استفاده از این نوع سلاح ها علیه شهروندان و نظامیان خود در جریان جنگ تحمیلی عراق بر ایران بوده است. و به همین خاطر جمهوری اسلامی ایران نه تنها کلیه معاهدات بین المللی منع سلاح های کشتار جمعی را پذیرفته بلکه نقش فعالی نیز در تدوین و اجرای آنها ایفا نموده است.

        همچنان که ملاحظه می فرمائید جمهوری اسلامی ایران خود با چالش های مختلف جهانی روبرو بوده و در مقابله با آنها از هیچ تلاشی فروگذار نکرده و آمادگی همکاری با کلیه کشورها برای مقابله با این گونه چالش ها نیز دارد. ما امیدواریم جامعه بین المللی به تلاش های جمهوری اسلامی ایران بیشتر ارج نهد و ما را در رویارویی با این چالش ها یاری نماید.

و اما در خصوص سیاست های منطقه ای ایران

        از نظر منطقه ای جمهوری اسلامی ایران اصل تنش زدایی و اعتمادسازی را مبنای عمل سیاست خارجی خود قرار داده است. حاصل این سیاست گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران با کلیه کشورها و مناطق مهم به ویژه دولت های خلیج فارس، آسیای مرکزی، اتحادیه اروپا و ژاپن بوده است. ضمن این که جمهوری اسلامی با سایر کشورها نیز روابط خوبی داشته و دارد.

        همچنانکه مستحضرید اتحادیه اروپا از جایگاه ویژه ای در سیاست خارجی ایران برخوردار است و هر چند روابط طرفین طی سال های بعد از انقلاب، به دلیل برخی سوء تفاهمات، فراز و نشیب هایی داشته، اما طی سه سال اخیر از یک سیر صعودی برخوردار بوده است. از سال 1988 گفتگوهای سازنده میان ایران و اتحادیه اروپا آغاز گردید و حاصل این گفتگوها افزایش اعتماد متقابل و تبادل هیـﺃت های سیاسی در بالاترین سطح بوده است.

        طی این مدت ما شاهد سفر نخست وزیر محترم ایتالیا و رﺆسای محترم جمهور یونان و اتریش و وزرای خارجه آلمان، ایتالیا و انگلیس به تهران و سفر ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به ایتالیا و فرانسه و همچنین دیدار وزیر امور خارجه ایران از برخی از پایتخت های اروپایی بوده ایم.

        از نظر اقتصادی نیز این سفرها به افزایش قابل توجه سرمایه گذاری شرکت های اروپایی در ایران به ویژه در بخش نفت و گاز منجر شده که سرمایه گذاری شرکت های نفتی فرانسوی، روسیه و ایتالیایی در صنایع نفت و گاز ایران از جمله آنها است. البته روابط اقتصادی ایران با اروپا به بخش انرژی ختم نمی شود. ایران به واسطه برخورداری از انرژی ارزان، نیروی کار ماهر و ارزان، بازار مصرف وسیع و تبدیل شدن به بهترین دروازه ورودی به آسیای مرکزی و قفقاز پس از فروپاشی شوروی، از جذابیت فراوانی برای تجار و سرمایه گذاران اروپایی برخوردار است که امیدواریم این امر مورد توجه بخش های تجاری و اقتصادی فنلاند نیز قرار گیرد.

        به طور کلی روابط ایران با اتحادیه اروپا در تمامی زمینه ها رو به گسترش بوده و امیدواریم که در آینده نیز شاهد گسترش هر چه بیشتر این روابط باشیم.

        در خصوص روابط دوجانبه نیز خوشبختانه روابط دو کشور ایران و فنلاند روند مثبتی را طی می نماید. سفر مقامات عالی رتبه دو کشور از جمله سفر سرکار خانم هالونن وزیر سابق امور خارجه و رئیس جمهور فعلی فنلاند به تهران و دیدار وزیر امور خارجه ایران از فنلاند در سال 1999، نشانگر وضعیت خوب روابط سیاسی دو کشور و علاقمندی طرفین به گسترش روابط است. برای مثال:

-                     امضاء موافقت نامه همکاری های علمی و تحقیقاتی بین آکادمی علوم تحقیقات و فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در اکتبر سال 1999؛

-                     همکاری های زیست محیطی ایران و فنلاند؛

-                     امضاء پروتکل همکاری بین اتاق های بازرگانی دو کشور در پائیز سال 1999؛

-                     امضاء پیش نویس موافقت نامه حمایت و تشویق سرمایه گذاری متقابل در تهران در آوریل سال جاری؛

همگی نشانگر وجود زمینه های همکاری برای ارتقاء سطح روابط است. من فکر می کنم هر دو کشور از توانمندی ها و ظرفیت های زیادی برای گسترش روابط به ویژه در زمینه اقتصادی برخوردارند و جمهوری اسلامی ایران به منظور بهبود موازنه تجاری در روابط دو کشور از سرمایه گذاری شرکت های فنلاندی در زمینه های مختلف استقبال می کند.

به طور کلی جمهوری اسلامی ایران از نظر خارجی، اصول تشنج زدایی، اعتمادسازی و گفتگو را مبنای عمل خود در هر دو سطح منطقه ای و بین المللی قرار داده و در این راستا با تقویت و استحکام پایه های جامعه مدنی در داخل و تشویق مشارکت عمومی به ویژه زنان و جوانان در فعالیت های سیاسی و اجتماعی، در پی آن است که فعالانه در استقرار صلح و ثبات و پیشرفت در جامعه مدنی جهانی مشارکت داشته باشد.

ما معتقدیم در عصری که به جهانی شدن اقتصاد، سیاست و فرهنگ شهرت یافته، ساکنین کره زمین سرنشینان کشتی واحدی به شمار می روند که هدایت آن بدون همکاری و مشارکت تمامی سرنشینان برای عبور از طوفان های پیشرو امکان پذیر نیست. بر همین اساس جمهوری اسلامی ایران دست همه کسانی که در پی نجات و رستگاری بشریت اند را می فشارد. از توجه شما بسیار سپاسگذارم.