رشدی راشد
استاد برجسته تاریخ علم، فیلسوف و متفکر مصری الاصل پروفسور رشدی راشد دارای موقعیت بسیار برجسته علمی در فرانسه و از اعاظم دانشمندان امروز دنیای اسلام است. وی که بیش از پنجاه سال است که درپاریس زندگی می کند، همه عمر خود را وقف درس و تحقیق و تتبع کرده است.آگاهی و دانش وی نسبت به تاریخ علم و به ویژه تاریخ ریاضیات و علوم وابسته و از جمله هیئت و نور و مکانیک در تمدن اسلامی بسیار گسترده است و بسیاری از دوستان عالم و دانشمند از جمله دکتر حسین معصومی همدانی از شاگردان و علاقمندان وی قلمداد می شوند. رشدی راشد، متولد ۱۹۳۶ میلادی در قاهره از جمله دانشجویان مبارز دانشگاه قاهره و عین الشمس است که نسبت به سیاست های جمال عبدالناصر انتقاد داشته است و تاکنون نیز نسبت به سیاستهای رهبران مصر دیدگاهی انتقادی دارد و به نوعی متفکری چپ شمرده می شود. با این همه گرایشات اسلامی او بر گرایشات ناسیونالیستی اش برتری دارد. بزرگ منشی و شخصیت و کرامت انسانی، علم توأم با تهذیب و فرو افتادگی از ویژگی های این عالم برجسته است.
پرفسور رشدی راشد بی تردید تحت تاثیر مکتب فکری اصلاح طلبی عربی و اسلامی و تجدد خواهی ریشه دار مصری است که به دوران رافع رفاعه طهطاوی ریشه می برد. وی آگاهی و دانش گسترده ای نسبت به تحولات فکری دوران معاصر، دوره های تجدد گرایی و غرب گرایی، ملی گرایی و اسلام گرایی مصر دارد. دیدگاههای جالبی نسبت به رشید رضا، حسن البناء، عبدالرحمن کواکبی، سید قطب و بسیاری دیگر از متفکران مصر از وی شنیده ام.
با آقای رشدی راشد در پاریس نشست و برخاست های زیاد داشتم. به همراه دوستم آقای حسن انصاری با پروفسور رشدی راشد ایام زیادی را در پاریس به گفت و گو می نشستیم که حاصل آن در ضمن مجموعه یادداشت های پاریس به زودی منتشر خواهد شد.
رشدی راشد استاد دانشگاه پاریس و رئیس یکی از اکیپهای تحقیق در مرکز ملی مطالعات علمی فرانسه است و در این کشور از موقعیت علمی بسیار برجسته ای برخوردار است و تاکنون شاگردان بسیاری تربیت کرده است. از او کتاب ها و مقالات فراوانی به ویژه به زبان فرانسه و البته به زبانهای دیگر و از جمله عربی، انگلیسی و ایتالیایی منتشر شده است؛ از جمله:
تاریخ الریاضیات العربیه، علم المناظر و علم انعکاس الضوء، الجبر و الهندسه فی القرن الثانی عشر:مولفات شرف الدین الطوسی، علم الهندسه و المناظر فی القرن الرابع الهجری (ابن سهل-القوهی-ابن الهیثم)، تاریخ الریاضیات العربیه بین الجبر و الحساب، موسوعه تاریخ العلوم العربیه: تالیف مجموعه من الباحثین العالمیین و :
Islam, philosophy and science
Ibrahim Ibn Sinan: Logique et Geometrie au Xe Siecle
برخی از کتابها و مقالات او به زبانهای عربی و فارسی ترجمه شده است. وقتی پاریس بودم کتابی از او را درباره ریاضیدان بزرگ ایرانی السجزی به زبان فرانسه با همکاری مرکز ملی مطالعات علمی فرانسه منتشر کردیم و به بهانه انتشار این کتاب کنفرانسی بین المللی درباره علم و فلسفه در ایران سده چهارم قمری برگزار کردیم که سفارت ایران و مرکز ملی مطالعات علمی فرانسه برگزار کننده آن بودند. در این کنفرانس من هم در آغاز چند کلمه ای سخنرانی کردم و از ایران هم چندین استاد و از جمله آقایان دکتر مهدی محقق و دکتر حسین معصومی همدانی شرکت داشتند و سخنرانی کردند. شب هم همه استادان که بالغ بر چهل تن از مهمترین استادان فلسفه و تاریخ علم و اسلام شناسی فرانسه بودند در رزیدانس سفیر مهمان دولت ایران بودند. یادش به خیر.