محمد حسنین هیکل شخصیت روشنفکر و نامدار عربی است که با بیشتر صاحب نظران و سیاستمداران و رجال فرهنگ شش دهه اخیر خاورمیانه و دنیای عرب دوستی و آشنایی و مراوده داشته است و شاید بتوان گفت روزنامه خوانی در دنیای عرب نیست که نام او را نشنیده باشد؛ به ویژه اخیرا به دلیل پاره ای مصاحبه هایی که از او در شبکه الجزیره قطر پخش می شود شهرت او گسترده تر هم شده است. وی نویسنده ای توانا و خطیبی قدرتمند و روشنفکری انقلابی و از دوستان و یاران جمال عبدالناصر بوده است. این پیر سیاست بیش از هشتاد و شش سال عمر دارد و هنوز هم کلامی نافذ و قلمی توانا در تحلیل سیاسی دارد. هیکل علاقه زیادی به ایران دارد و مکتب فکری آقای سید محمد خاتمی را می پسندد و آن را بر سایر گفتمانهای ایران پس از انقلاب اسلامی ترجیح می دهد. هیکل تاکنون کتابهای زیادی منتشر کرده است کما اینکه صدها یادداشت و مقاله و پاورقی در طول سالهای متمادی فعالیت روزنامه نگاری از سوی او منتشر شده است. دو سال قبل به اتفاق آقای خاتمی به دیدار وی رفتیم. هیکل میراث خوار دوران ایدئولوژی ناصری است؛ یعنی طرز فکری که از سوی جمال عبدالناصر تبلیغ می شد؛ چه در ارتباط با ناسیونالیسم عربی و چه از نقطه نظرات چپ و سوسیالیستی (اشتراکی) عربی. اما طبعا تحت تأثیر تحولات بعدی در دنیای عرب و اسلام قرار گرفته و تحولات فکری متناسب با تحول سیاسی و اجتماعی داشته است. او البته همواره جایگاه نقادانه خود را نسبت به سیاست و اهالی آن از دست نداده و با وجود آنکه شخصیتی است که می توان او را سیاسی کار و به نوعی محافظه کار قلمداد نمود و بیش از آنکه اهل نظر به معنای مستقل و فکری  باشد تحلیلگر سیاسی بایدش قلمداد کرد، اما به هر حال شیوه انتقادی خود را نسبت به وطن و سیاست و اجتماع دارد و به دلیل تأثیر گذاری او در جهان عرب و خاصه در مصر دهه های گذشته باید او را به عنوان یکی از منابع تأثیر گذاری در جریانهای سیاسی مصر قلمداد کرد. جایگاه او به گونه ای است که می تواند بدون آنکه متهم به گرایشات حزبی شود انتقادهای روشنی از سیاستمداران و رهبران و دولتمردان کشورهای عربی ارائه دهد؛ به ویژه اینکه انتقادهای او بیشتر از نقطه نظری استراتژیک و غیر ایدئولوژیک مطرح می شود و می کوشد از ظرافتهای پیچیده در سیاست در دولتهای عربی در این زمینه بهره گیرد. خاصه که بیشتر انتقادها و تحلیلهای او به وضعیت کلی خاورمیانه و نقش کشورهای عربی و در قبال مسائلی مانند مسئله فلسطین و یا آینده استراتژیک اعراب در منطقه اختصاص می یابد. وی البته نسبت به حاکمیت فعلی مصر انتقادهای فراوانی دارد. هیکل نسبت به وقوع برخی اتفاقات تند موضع میگیرد ولی گاه هم ناچار به احتیاط است.
چند بار با وی ملاقات داشته ام. اینک وی در آستانه نود سالگی به دنبال دیالوگ نخبگان دنیای غرب و اسلام است. از اندیشه آقای خاتمی به نیکی یاد می کرد و می گفت امروز خاتمی رسالت بزرگی بر عهده دارد و هیچکس چون وی دارای یک چنین موقعیت و محبوبیتی در دو جهان اسلام و عرب نیست. دامنه دوستان و رفقای حسنین هیکل خیلی وسیع است. بسیاری از روشنفکران و چهره های مطبوعاتی و سیاسی به منزل وی رفت و آمد داشته اند. یادم هست به هنگام حضورمان در مزرعه بزرگ و بی نظیر وی که همچون بهشتی در حاشیه شهر پر از دود و بوق قاهره به خاطر ماندنی است، بسیاری از رجال سیاسی قدیم و فعلی مصر حضور داشتند. ما در منزل وی چند جلسه داشتیم؛ یکی راجع به خودش و شکل گیری ایده هایش بود و دیگری هم مربوط بود به نشستی که در منزل او ما با نخبگان مصری داشتیم. هیکل با اینکه دو سرطان را پشت سر گذاشته، از همه خوش ذوق تر، با حوصله تر و صبورتر به نظر می رسید و قدرت بیانی مثال زدنی و  توأم با ذهن نافذ دارد. حسنین هیکل17 سال سردبیر موسسه الاهرام مصر بوده است. موسسه الاهرام یکی از بزرگترین موسسات علمی-پژوهشی و مطالعاتی خاورمیانه است. به همین دلیل هم یک شخصیت صاحب نظر و آگاه سیاسی در میان اهل فکر و مطبوعات جهان عرب به حساب می آید. با ذهنی قدرتمند چنان جسورانه نسبت به تحولات سیاسی موضع گیری می کند به طوری که مخاطب را ناخودآگاه به تحسین وا می دارد؛ تحسینی توأم با احترام و ادب. در مصر همه نحله های فکری برای حسنین هیکل احترام ویژه ای قایل هستند.کتابخانه چند هزار جلدی و به روز وی نشان میدهد، اهل مطالعه جدی است و می خواهد همواره از صحنه سیاسی اطلاع داشته باشد. وی از خاطرات تلخ شکست اعراب در مواجهه با اسرائیل سخن می گفت. وی که دارای گرایشات سوسیالیستی است، روزگاری عضو سوسیالیست های عرب و از عناصر فعال آنها بوده است و هنوز هم روحیه چپ خودش را حفظ کرده است.
در سرای زیبای وی، باغ بهشتی که آن را با گل ها و درخت های زیبایی آراسته است، نمایندگان همه نحله ها ی فکری مصر از چپ ها و اسلامی ها و اخوانی ها؛ از حکومتی ها تا منتقدین و اپوزیسیون و طرفداران دولت از عربیست ها و ناسیونالیست ها تا انقلابیونی که مهجور مانده اند، حضور داشتند. شخصیت وی برای من خیلی جالب بود. دوستان زیادی از سیاستمداران، روزنامه نگاران و شخصیت های فرهنگی غربی مانند ژاک شیراک، دویلپن، بیل کلینتون، کوزیرومی تا نلسون ماندلا و دیگران در حلقه آشنایان او قرار می گیرند. به آقای خاتمی پیشنهاد می کرد تا به نمایندگی از دنیای اسلام با نهادهای فرهنگی و بین المللی وارد گفتگو شود. به گفته او این تمنای واقعی و نیاز جامعه جهانی است.
 هیکل با احساس بسیار زیبایی از مقاومت لبنان و فلسطین سخن میگفت. شاید روزی نوک قلم وی با تندرویهای های انقلابی آمیخته بوده اما امروز وی با همان آرمان های پیشین ولی با راهکارهای آرام تر در پی حقیقت گم شده دنیای اسلام و امت اسلامی است. وی خواهان بازگشت جایگاه سه کشور ایران، ترکیه و مصر به مجموعه حیات سیاسی خاورمیانه است. در سرای آقای هیکل گرفتار تنی چند از قومیون عرب شدیم که با یک نگاه انتزاعی به موقعیت جغرافیای سیاسی تشیع می نگرند. متأسفانه هم اینک قومیون عرب سخت در پی فرافکنی نسبت به قدرت شیعه در عراق، ایران و افغانستان اند و از واقعیت فرار می کنند.